Nowe ramy prawne obrotu kryptowalutami

Unijne Rozporządzenie o rynkach krypto-aktywów (Markets in Crypto-Assets, inaczej także Rozporządzenie MiCA) ma za zadanie uregulować obrót kryptoaktywami na terenie Unii Europejskiej, umożliwiając szerokie wykorzystanie i rozwój nowego rodzaju instrumentów finansowych, jakimi są m.in. kryptowaluty. Celem projektu jest także zapewnienie konsumentom prawnej ochrony i zapobieganie nadużyciom. Do tej pory rynek kryptoaktywów pozostawał poza ramami regulacji unijnych, a w Polsce – krajowych.

Dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów - CASP

Przepisy Rozporządzenia adresowane są przede wszystkim do emitentów krytowalut i tokenów, ale także do każdego podmiotu, który wykonuje usługi w odniesieniu do kryptoaktywów. Do kategorii dostawców usług w zakresie kryptoaktywów (Crypto-Asset Service Providers, inaczej CASP) zalicza się każdy, kto świadczy usługi powiązane z dowolnym typem kryptoaktywów. Usługi te mogą polegać na:

1. przechowywaniu kryptoaktywów (art. 67),
2. prowadzeniu platform obrotu kryptoaktywami (art. 68),
3. usłudze wymiany kryptoaktywów na walutę fiat lub inne kryptoaktywa (art. 69),
4. wykonywaniu zleceń (art. 70),
5. subemisji kryptoaktywów (art. 71),
6. przyjmowaniu i przekazywaniu zleceń w imieniu osób trzecich (art. 72),
7. doradztwie w zakresie kryptoaktywów (art. 73).

Katalog ten jest bardzo szeroki i co do zasady każdy podmiot świadczący usługi w zakresie kryptowalut i innych aktywów będzie podlegał nowym wymogom ustanowionym w Rozporządzeniu. Pierwszą dużą różnicą będzie obowiązek uzyskania zezwolenia na wykonywanie na terenie UE usług w zakresie kryptoaktywów. Możliwość ubiegania się o zezwolenie i wpis do rejestru mają wyłącznie osoby prawne mające siedzibę na terytorium UE. Rejestr ma być publicznie dostępny na stronie internetowej.

Zgodnie z Rozporządzeniem „Żadna osoba niebędąca dostawcą usług w zakresie kryptoaktywów nie może posługiwać się nazwą ani nazwą handlową, nie może wydawać materiałów marketingowych ani stosować żadnych innych procesów sugerujących, że posiada zezwolenie na prowadzenie działalności jako dostawca usług w zakresie kryptoaktywów lub mogących powodować niejasność w tym względzie.”

Zezwolenie – nowe dokumenty dla dostawców usług w zakresie kryptoaktywów

Projektowane przepisy Rozporządzenia MiCA przewidują wymogi dot. treści wniosku o wydanie zezwolenia i procedurę jego rozpatrywania. Wniosek o wydanie zezwolenia oprócz elementów bazowych, takich jak podstawowe dane o podmiocie ubiegającym się o zezwolenie, zawierać będzie także m.in.:

1. statut spółki i opis ustaleń dot. zarządzania,
2. informacje o osobach fizycznych piastujących funkcje w organie zarządzającym oraz posiadających pośrednio lub bezpośrednio co najmniej 20% udziałów lub głosów w organie,
3. program działania określający rodzaje usług w zakresie kryptoaktywów, w tym miejsce i sposób świadczenia tych usług,
4. opis mechanizmu kontroli wewnętrznej, procedury oceny ryzyka i planu ciągłości działania,
5. sporządzony językiem technicznym i nietechnicznym opis stosowanych systemów informatycznych i rozwiązań w zakresie bezpieczeństwa,
6. informacje potwierdzające, że posiada się zabezpieczenie ostrożnościowe, określone w przepisach Rozporządzenia
7. opis procedur stosowanych w celu rozpatrywania skarg klientów,
8. opis procedury wyodrębnienia kryptoaktywów i środków pieniężnych klienta,
9. opis procedury i systemu wykrywania nadużyć na rynku.

Dodatkowo do wniosku należy dołączyć dokumenty związane z danym rodzajem usług, jakie ubiegający się zamierza świadczyć.

Jak widać samo złożenie wniosku wymagać będzie nie lada nakładu pracy. Sporządzenie kompletnego wniosku zajmie również sporo czasu, gdyż dokumenty wchodzące w jego skład są w większości obszerne i wymagają dokładnej analizy planowanej działalności od strony technicznej i rzetelnej weryfikacji pod kątem prawnym. Trzymiesięczny termin na rozpatrzenie wniosku zaczyna swój bieg od momentu wpływu do organu wniosku kompletnego.

Nowe wymogi w zakresie prowadzenia działalności związanej z kryptoaktywami

Działalność takich podmiotów jak doradcy inwestycyjni czy giełdy krytowalut z nieuregulowanej stanie się od razu działalnością w ramach sztywno określonych przez przepisy. Obrót kryptoaktywami stanie się działalnością na podobieństwo tradycyjnych usług finansowych, z podobnymi wymogami w zakresie prowadzenia działalności, takimi jak:

1. obowiązek uczciwego, rzetelnego i profesjonalnego działania (art. 59),
2. wymogi w zakresie zabezpieczenia ostrożnościowego (art. 60 i załącznik IV),
3. wymogi organizacyjne (art. 61),
4. reguły dotyczące przechowywania kryptoaktywów i środków finansowych klientów (art. 63),
5. obowiązek ustanowienia procedury rozpatrywania skarg (art. 64),
6. reguły dotyczące konfliktu interesów (art. 65) oraz
7. reguły dotyczące outsourcingu (art. 66).

Stawka jest przy tym wysoka, bo poważne naruszenie powyższych przepisów skutkuje cofnięciem zezwolenia na świadczenie usług w zakresie kryptoaktywów.

Druga kategoria wymagań dotyczy osób fizycznych, które są członkami organów zarządzających dostawców usług, osobami posiadającymi bezpośrednio lub pośrednio, ponad 20 % kapitału zakładowego lub praw głosu albo inaczej sprawują kontrolę, a także personelu, którym CASP będzie się posługiwał.

Wymogi wobec osób kontrolujących i sprawujących funkcje w organach zarządzających:

1. nieposzlakowana opinia,
2. kwalifikacje i doświadczenie,
3. brak skazania za przestępstwa związane z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu lub za inne przestępstwa finansowe.

Osoby piastujące stanowiska zarządcze muszą dodatkowo posiadać umiejętności w zakresie wykonywania swoich obowiązków oraz wykazać, że są mogą poświęcić wystarczająco dużo czasu na skuteczne wykonywanie swoich funkcji.

Wymogi wobec personelu to posiadanie umiejętności, wiedzy i doświadczenia niezbędnych do wykonywania obowiązków, biorąc pod uwagę skalę, charakter i zakres świadczonych usług w zakresie kryptoaktywów.

Wejście w życie i stosowanie Rozporządzenia MiCA

Rozporządzenie MiCA jest obecnie na etapie projektu. Po uchwaleniu jego ostatecznej treści czas na wejście w życie ma wynieść 20 dni od publikacji w Dzienniku Urzędowym UE, natomiast czas na rozpoczęcie stosowania - 18 miesięcy od tego momentu.

Projekt jest częścią trylogii rozporządzeń mających uregulować rynek finansów cyfrowych (Digital Finance Package lub pakiet DFP), w skład którego obok MiCA wchodzą także: strategia w zakresie finansów cyfrowych, projekt rozporządzenia o operacyjnej odporności cyfrowej (DORA) i projekt rozporządzenia o technologii rozproszonego rejestru (DLT, w tym blockchain).